Dla Pacjenta

Opieka długoterminowa

W ramach ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ pacjenci mogą korzystać z następujących usług opieki długoterminowej:

• świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych
• świadczeń opieki paliatywno-hospicyjnej

Świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze przeznaczone są dla osób obłożnie i przewlekle chorych, które nie wymagają hospitalizacji, ale kontynuacji leczenia oraz profesjonalnej opieki i pielęgnacji.

Świadczenia w powyższym rodzaju realizowane są w:

• warunkach stacjonarnych:
  • zakład opieki długoterminowej (pielęgnacyjno-opiekuńczy lub opiekuńczo-leczniczy),
• warunkach domowych:
• w zespołach długoterminowej opieki domowej dla pacjentów wentylowanych mechanicznie,
• w ramach pielęgniarskiej opieki długoterminowej.

Zadaniem stacjonarnych zakładów długoterminowej opieki zdrowotnej jest okresowe lub stałe objęcie całodobową pielęgnacją i kontynuacją leczenia osób przewlekle chorych oraz osób, które przebyły leczenie szpitalne, mają ukończony proces diagnozowania, leczenia operacyjnego lub intensywnego leczenia zachowawczego, nie wymagają już dalszej hospitalizacji, jednak ze względu na stan zdrowia i stopień niepełnosprawności oraz brak możliwości samodzielnego funkcjonowania w środowisku domowym są niezdolne do samoopieki oraz wymagają kontroli lekarskiej, profesjonalnej pielęgnacji i rehabilitacji oraz zapewnienia opieki pielęgniarskiej.

W zakładach stacjonarnych opieki długoterminowej mogą być również realizowane świadczenia na rzecz pacjentów z niewydolnością oddechową, wymagających stosowania ciągłej terapii oddechowej przy pomocy respiratora, lecz  niewymagających hospitalizacji w oddziałach intensywnej terapii  (po spełnieniu przez zakład określonych przez NFZ wymogów).

Sposób i tryb kierowania osób do zakładów pielęgnacyjno–opiekuńczych i opiekuńczo-leczniczych oraz zasady ustalania odpłatności za pobyt w zakładach:

1. publicznych – określa rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 grudnia 1998r. w sprawie sposobu i trybu kierowania osób do zakładów opiekuńczo – leczniczych i pielęgnacyjno – opiekuńczych oraz szczegółowych zasad odpłatności za pobyt w tych zakładach (Dz. U. Nr 166, poz. 1265)
2. niepublicznych – decyzję o przyjęciu do zakładu podejmuje dyrektor zakładu w porozumieniu z lekarzem zakładu.

Domowa opieka nad pacjentami wentylowanymi mechanicznie to kompleksowe świadczenie realizowane przez lekarza, pielęgniarkę i rehabilitanta nad obłożnie chorymi z niewydolnością oddechową, wymagającymi stosowania inwazyjnej (przy pomocy respiratora, przez rurkę tracheostomijną) bądź nieinwazyjnej (przez różnorodne ustniki, maski czy kaski) ciągłej lub okresowej terapii oddechowej.

Ten rodzaj opieki przeznaczony jest dla pacjentów niewymagających pobytu w zakładach opieki całodobowej, jednak wymagających stałego specjalistycznego nadzoru lekarza, profesjonalnej pielęgnacji i rehabilitacji. Pacjent musi wyrazić świadomą zgodę na ten rodzaj leczenia (w przypadku dzieci wymagana jest zgoda opiekunów prawnych).

Terapią oddechową przy pomocy respiratora, w warunkach domowych, mogą być objęci pacjenci:

• z udokumentowanym zakończonym leczeniem przyczynowym;
• w pełni zdiagnozowani (u których wykonano wszelkie niezbędne badania diagnostyczne, uzasadniające rozpoznanie i potwierdzające niemożność stosowania innej formy terapii niż wentylacja mechaniczna);
• mający zapewnione odpowiednie warunki domowe i przeszkoloną rodzinę (opiekunów prawnych) w zakresie obsługi aparatury medycznej i udzielania pierwszej pomocy, aby podczas terapii mogło być zapewnione bezpieczeństwo pacjenta;
• podstawą do objęcia opieką chorego wentylowanego mechanicznie w warunkach domowych jest skierowanie od lekarza prowadzącego pacjenta na oddziale szpitalnym.

Pielęgniarska opieka długoterminowa to opieka nad obłożnie i przewlekle chorymi przebywającymi w domu. Pacjenci objęci tą opieką nie wymagają leczenia w warunkach stacjonarnych. Ze względu na istniejące problemy zdrowotne wymagają jednak systematycznej i intensywnej opieki pielęgniarskiej udzielanej w warunkach domowych i realizowanej we współpracy z lekarzem POZ.

Do pielęgniarskiej opieki długoterminowej mogą być zakwalifikowani pacjenci przewlekle chorzy niezdolni do samodzielnej opieki i wymagający przynajmniej jednego z wymienionych świadczeń pielęgniarskich przez okres powyżej 2 tygodni:

• kroplowego wlewu dożylnego wynikającego ze stałego zlecenia lekarskiego związanego z prowadzonym procesem leczenia,
• wykonywania opatrunków,
• karmienia przez zgłębnik lub przez przetokę,
• pielęgnacji przetoki,
• założenia i usunięcia cewnika jako stałe zlecenie lekarskie,
• płukania pęcherza moczowego,
• pielęgnacji w związku z założoną rurką tracheotomijną.

Podstawą objęcia chorego pielęgniarską opieką długoterminową jest:

• skierowanie wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego,
• kwalifikacja pielęgniarska do objęcia pielęgniarską opieką długoterminową,
• pisemna zgoda pacjenta (w przypadku dzieci zgoda opiekunów prawnych).

Opieka paliatywna/hospicyjna jest to całościowe postępowanie mające na celu poprawę jakości życia chorego i jego bliskich zmagających się z problemami związanymi z zagrażającą życiu, postępującą chorobą, poprzez zapobieganie i niesienie ulgi w cierpieniu przez wczesne ich wykrycie, całościową ocenę i leczenie uwzględniające uśmierzanie bólu, duszności i inne czynniki somatyczne oraz pomoc w rozwiązywaniu problemów psycho-socjalnych i duchowych wraz ze wsparciem dla rodziny chorego podczas choroby i w okresie żałoby. Szereg działań z zakresu opieki paliatywnej jest podejmowanych we wcześniejszym okresie choroby jeszcze w okresie leczenia mającego na celu przedłużenie życia.

Świadczenia w opiece paliatywno–hospicyjnej realizowane są w/przez:

• oddziałach medycyny paliatywnej,
• hospicjum stacjonarnym,
• hospicjum domowym,
• poradni medycyny paliatywnej.

Świadczenia w opiece paliatywno–hospicyjnej udzielane są w warunkach:

• stacjonarnych – oddział medycyny paliatywnej oraz hospicjum stacjonarne,
• domowych – hospicjum domowe,
• ambulatoryjnych – poradnia medycyny paliatywnej (opieka sprawowana jest wobec chorych, którzy mogą przybyć do poradni lub, ze względu na ograniczoną możliwość poruszania się, ale stabilny stan ogólny, wymagają wizyt domowych).

Świadczenia opieki paliatywnej i hospicyjnej to wszechstronna całościowa opieka nad pacjentami chorującymi na nieuleczalne, niepoddające się leczeniu przyczynowemu, postępujące choroby. Jest sprawowana zazwyczaj u kresu życia lub w fazie znacznego zaawansowania choroby. Obejmuje zwalczanie bólu i leczenie objawowe innych dolegliwości somatycznych, pielęgnację oraz wspieranie rodziny chorego.

Świadczenia zdrowotne w opiece paliatywnej udzielane są, w zależności od potrzeb, przez wielodyscyplinarny zespół osób przygotowanych do opieki nad chorym umierającym. W skład tego zespołu wchodzą: lekarze, pielęgniarki, fizjoterapeuci, psycholog, oraz duchowny.

W celu objęcia pacjenta opieką paliatywną konieczne jest:

• skierowanie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego;
• zgoda pacjenta lub jego rodziny lub opiekuna na objęcie opieką paliatywną i hospicyjną wyrażona na piśmie; w przypadku dzieci, przez rodziców/opiekunów prawnych, a po 16 roku życia także przez chore dziecko;
• wskazanie medyczne, w szczególności fakt występowania u chorego schorzenia nie rokującego nadziei na wyleczenie.

Oddział medycyny paliatywnej i hospicjum stacjonarne przeznaczone są przede wszystkim dla pacjentów w schyłkowym okresie życia, z trudnymi do kontroli objawami w przebiegu: przewlekłych, zagrażających życiu chorób układu mięśniowo – nerwowego, uszkodzenia mózgu, zapalenia trzustki, niepoddających się leczeniu odleżyn, oraz dla pacjentów  z innymi schorzeniami bez nadziei na wyleczenie. Odział medycyny paliatywnej/ hospicjum stacjonarne nie może funkcjonować w ramach innego oddziału szpitalnego, musi być odrębną komórką organizacyjną zakładu opieki zdrowotnej.

Poradnia medycyny paliatywnej sprawuje opiekę wobec chorych, którzy mogą przybyć do poradni lub – ze względu na ograniczoną możliwość poruszania się, ale stabilny stan ogólny – wymagają wizyt domowych, jednak nie częściej niż 2 razy w tygodniu.

W ramach poradni medycyny paliatywnej udzielane są:

• porady lekarskie, psychologiczne,
• porady lekarsko-pielęgniarskie w  domu chorego,
• konsultacje lekarskie, w tym również chorych, którzy nie zostali zakwalifikowani do hospicjum domowego,
• wsparcie rodzinie chorego.

W hospicjum domowym ciągłą, wielodyscyplinarną, całościową opieką obejmuje się chorych z zaawansowanymi, nie poddającymi się leczeniu przyczynowemu, postępującymi, zagrażającymi życiu chorobami przewlekłymi o złym rokowaniu.

Pacjentom objętym pomocą hospicjum domowego przysługują co najmniej dwie wizyty lekarskie w miesiącu, natomiast wizyty pielęgniarskie – w zależności od potrzeb, lecz nie mniej niż 2 razy w tygodniu. Wizyty innych członków zespołu hospicjum domowego (psychologa, fizjoterapeuty) ustalane są przez lekarza sprawującego opiekę indywidualnie, w zależności od potrzeb pacjenta.